Ultravioletno (UV) zračenje - Činjenice na koje treba obratiti pažnju

Ultravioletno (UV) zračenje sastavni je deo sunčeve svetlosti koji dopire do površine Zemlje. Iako veći deo UV zračenja biva apsorbovan tokom prolaska kroz ozonski omotač Zemljine kugle, deo zračenja (UVA) koji prođe do površine može imati uticaja na zdravlje ljudi.

U zavisnosti od talasne dužine, postoje tri vrste zraka – UVA, UVB i UVC. Zraci se razlikuju u svojoj biološkoj aktivnosti i obimu u kome mogu da prodru u kožu. Krećući se od UVA do UVC zraka, njihova dužina se smanjuje, ali raste intenzitet zračenja, tako da najkraće, UVC zračenje, ujedno ima i najjači intenzitet. Međutim, UV zračenje kraće talasne dužine je manje sposobno da prodre u kožu.

Na sreću, samo UVA i UVB zraci mogu do prodru kroz atmosferski omotač, a njihov negativni efekat može biti sprečen ili znatno umanjen odgovarajućim merama zaštite Na nivo zračenja mogu uticati:

	Doba godine - na srednjim geografskim šitinama, na kojima je i naša zemlja, najjače sunčevo zračenje je u toku letnjih meseci
	Doba dana - Jačina Uv zraka zavisi od položaja sunca, a najveća je tokom četvoročasovnog perioda oko solarnog podneva (trenutak kad je sunce na najvišoj tački na nebu). U ovom dobu dana, sunčevi zraci prelaze najkraći put do Zemlje. Nasuprot tome, sunčevi zraci u ranim u   jutarnjem ili kasnim popodnevnim satima, prolaze pod većim uglom kroz atmosferu, i shodno tome se mnogo više UV zračenja upija u atmosferi
	Stepen oblačnosti - Najintenzivnije je sunčevo zračenje kada oblačnosti nema ili je veoma mala, ali treba imati u vidu da određena količina UV zraka (UVA) prolazi kroz oblake
	Geografska širina (položaj mesta)-što se nalazimo bliže Ekvatoru, UV zraci su jači, prolaze kraći put kroz atmosferu, i stoga ona apsorbuje manje štetnog UV zračenja
	Nadmorska visina - sa povećanjem nadmorske visine, manje atmosfere je dostupno da apsorbuje UV zračenje. Jačina UV zračenja se povećava na svakih 1000 m nadmorske visine za oko 10%
***	Vrsta podloge na kojoj se nalazimo - mnoge površine reflektuju UV zračenje i doprinose povećanju jačine UV zraka. Trava, zemlja i voda reflektuju manje od 10% UV zračenja, dok pesak reflektuje 15% a morska pena oko 25%. Sneg je posebno dobar reflektor i gotovo udvostručuje izloženost osobe UV zračenju, dok led može reflektovati i do 80% sunčevih zraka.

KAKO SE ZAŠTITITI OD ŠTETNIH EFEKATA UV ZRAČENJA

• Izbegavajte direktno izlaganje suncu u periodu od 10.00-16.00 časova.
• Koristite preparate sa zaštitinim faktorom u svim vremenskim uslovima, u svakoj sezoni. Preporuka je da se koristi faktor zaštite od sunca SPF-30 i više koji štiti i od UVA i od UVB zračenja. Faktor se nanosi najmanje 15 minuta pre izlaska napolje, a treba ga ponovo nanositi svaka dva sata, češće pri obilnijem znojenju, i nakon svakog boravka u vodi.
• Nosite kape i šešire sa širokim obodima i odeću svetlih boja, od prirodnih materijala, po mogućstvu sa dugim rukavima ili specijalnu odeću sa zaštitinim faktorom (odeća sa „UPF-ultraviolet protection factor“ oznakom).
• Nosite naočare sa za sunce sa 100% UVA/UVB zaštitom.
• Izaberite kozmetiku i kontaktna sočiva koja nude UV zaštitu ali imajte u vidu da je i dalje nepohodno koristiti i sredstvo za nsunčanje i nositi sunčane naočare.
• Proveravajte kožu redovno, kako biste na vreme primetili bilo kakve sumnjive promene i blagovremeno se obratili lekaru.
• Izbegavajte korišćelje solarijuma.
• Ako ste roditelj, zaštitite na pravilan način vaše dete od sunca i te postupke sprovodite zajedno.

Zaštitite se i u zatvorenom prostoru!
Imajte na umu da postoji i mogućnost štetnih efekata UV zračenja i u zatvorenom prostoru. S obzirom da UVA zraci prodiru kroz staklo, ukoliko ste izloženi delovanju sunčevih zraka na ovaj način, razmislite o dodavanju ravnog, obojenog UV-zaštitnog filma na bočne i zadnje prozore automobila, ukoliko je to u propisima u vašoj zemlji, ili na prozore prostorija u kojima živite ili radite. Ovaj zaštitini film blokira i do 99,9 % UV zračenja a propušta i do 80 % vidljive svetlosti.


PREPORUKE ZA POSTUPANJE U SKLADU SA JAČINOM UV ZRAČENJA

Vrednosti UV indeksa su javnosti dostupne na web portalu www.beoeko.com, a saveti za ponašanje stanovništva, naročito osetljivih grupa (deca, stari) u situacijama visokih vrednosti UV indeksa su dostupni na web stranici Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd, kao i u sredstvima javnog informisanja.