Međunarodni dan osoba sa invaliditetom - 3. decembar 2021.

Svetska populacija danas broji preko 7 milijardi ljudi, a više od milijardu, ili oko 15 % svetske populacije, živi sa nekim oblikom invaliditeta. Međutim, procenjuje se, da između 110 i 190 miliona odraslih žitelja planete ima ozbiljnih problema u životnom funkcionisanju, što je između 2 % i 3,5 % osoba starijih od 15 godina. U državama članicama Evropskog regiona Svetske zdravstvene organizacije 6 - 10 od 100 ljudi živi sa invaliditetom. Ukupno, procenjuje se da 135 miliona ljudi u Evropskom regionu živi sa invaliditetom. Sa starenjem stanovništva i sve većom prevalencijom nezaraznih stanja i bolesti, uključujući i povrede, ovaj broj će se povećavati u budućnosti.

Podaci dobijeni iz Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji pokazuju da se ukupno 571 780 građana može smatrati osobama sa invaliditetom (OSI). U odnosu na ukupnu populaciju od 7 186 862 građana, to predstavlja oko 8 %.
Međutim, ovome treba dodati da je za 119 482 građana status invaliditeta nepoznat, što predstavlja dodatnih 1,66 % ukupne populacije. Od ukupnog broja OSI, više od 58 % čine žene, dok je muškaraca malo manje od 42 %. Osobe sa invaliditetom imaju lošije zdravlje od svojih vršnjaka bez invaliditeta i suočavaju se sa široko rasprostranjenim preprekama u pristupu uslugama. Neka zdravstvena stanja povezana sa invaliditetom dovode do lošeg zdravlja i opsežnih potreba za zdravstvenom zaštitom. Sve osobe sa invaliditetom imaju iste opšte zdravstvene potrebe kao i svi ostali, i stoga im je potreban pristup redovnim zdravstvenim uslugama. 



Godišnje obeležavanje Međunarodnog dana osoba sa invaliditetom proglašeno je 1992. Godine, rezolucijom 47/3 Generalne skupštine Ujedinjenih nacija. Ovaj dan ima za cilj da promoviše prava i dobrobit osoba sa invaliditetom u svim sferama društva i razvoja i da poveća svest o položaju osoba sa invaliditetom u svakom aspektu političkog, društvenog, ekonomskog i kulturnog života. Ovogodišnji Međunarodni dan osoba sa invaliditetom treba da nas podseti da su osobe koje žive sa invaliditetom među najugroženijom populacijom tokom pandemije.

Od marta 2020, svaka osoba na zemlji je pod uticajem drastičnih političkih, društvenih i ekonomskih promena nastalih kao rezultat domaćih i međunarodnih odgovora na COVID-19. Još u 2019. godini u Evropskoj Uniji se više od polovine osoba sa invaliditetom osećalo diskriminisano. One imaju veći rizik od siromaštva ili socijalne isključenosti u odnosu na osobe bez invaliditeta. Globalna kriza COVID-19 produbljuje već postojeće nejednakosti, razotkrivajući obim isključenosti i naglašavajući da je rad na inkluziji osoba sa invaliditetom imperativ. Osobe sa invaliditetom - milijardu ljudi - jedna su od najisključenijih grupa u našem društvu i među najteže pogođenima u ovoj krizi po broju smrtnih slučajeva!

Čak i pod normalnim okolnostima, manje je verovatno da će osobe sa invaliditetom pristupiti zdravstvenoj zaštiti, obrazovanju, zapošljavanju i učestvovanju u zajednici. Kod velikog broja ljudi sa invaliditetom su marginalizacija, diskriminacija, ranjivost i eksploatacija svakodnevno prisutni, te je inače veći rizik od loših ishoda dodatno uvećan smanjenim pristupom rutinskoj zdravstvenoj nezi i uslugama rehabilitacije, izraženijom socijalnom izolacijom, nedovoljno prilagođenim porukama javnog zdravlja, neadekvatno strukturiranim uslugama mentalnog zdravlja i nedostatkom pripravnosti za hitne slučajeve za osobe sa posebnim potrebama tokom pandemije.

Inkluzija osoba sa invaliditetom je suštinski uslov za očuvanje ljudskih prava, održivog razvoja, mira i bezbednosti. Posvećenost ostvarivanju prava osoba sa invaliditetom nije samo pitanje pravde - to je ulaganje u zajedničku budućnost.

Pozivamo stručnjake za javno zdravlje, političke predstavnike, zagovornike, pristalice i svakog građanina u svim zajednicama, da uče iz iskustava ljudi koji žive sa invaliditetom tokom ove pandemije i zalažu se za značajnija ulaganja u socioekonomske i građevinske projekte koji će smanjiti barijere sa kojima se suočavaju osobe sa invaliditetom u svakoj zajednici. Uključivanje ove grupe u donošenje odluka bi rezultiralo boljim odgovorom i oporavkom od COVID-19, potpunijim suzbijanjem virusa i obezbedio bi se agilniji sistem koji može da odgovori na složene situacije, gde bi se najpre došlo do onih koji su najdalje.

Svako se može pridružiti i na društvenim mrežama koristeći hešteg #IDPD | #EveryoneIncluded | #CRPD i promovišući ovogodišnju temu „Liderstvo i učešće osoba sa invaliditetom u inkluzivnom, pristupačnom i održivom svetu posle COVID-19 “.

Strategija Ujedinjenih nacija za inkluziju osoba sa invaliditetom

Strategija Ujedinjenih nacija za inkluziju osoba sa invaliditetom koja je pokrenuta u junu 2019. godine pruža osnovu za održivi i transformativni napredak u inkluziji osoba sa invaliditetom kroz sve stubove rada Ujedinjenih nacija. Kroz Strategiju, sistem Ujedinjenih nacija ponovo potvrđuje da je puno i potpuno ostvarivanje ljudskih prava svih osoba sa invaliditetom neotuđivi, sastavni i nedeljivi deo svih ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U oktobru 2021. godine, generalni sekretar je podneo svoj drugi izveštaj o koracima koje je sistem UN preduzeo u sprovođenju Strategije UN za inkluziju osoba sa invaliditetom 2020. S obzirom na uticaj COVID-19  na osobe sa invaliditetom, izveštaj takođe sadrži kratak osvrt na reakciju na COVID-19 i oporavak koji uključuje invalidnost.

https://www.un.org/disabilitystrategy/sgreport