Oktobar - Međunarodni mesec borbe protiv raka dojke
Rak dojke predstavlja vodeći uzrok obolevanja i umiranja od malignih bolesti u ženskoj populaciji širom sveta, pogađajući podjednako i razvijene i nerazvijene oblasti planete. Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije, u svetu se godišnje registruje oko 1.670.000 obolelih žena, dok od iste bolesti svake godine umre preko pola miliona njih.
Srbija u ovom pogledu ne zaostaje za svetskim trendovima, pa je tako i u našoj zemlji rak dojke najčešći maligni tumor u ženskoj populaciji. Procene su da čak svaka osma žena u Srbiji tokom svog života oboli od raka dojke.
Prema podacima Registra za rak Instituta za javno zdravlje Srbije, u 2013. godini registrovano je preko 3.500 novootkrivenih slučajeva karcinoma dojke, dok je u istoj godini od ove bolesti preminulo preko 1.600 žena. Kada je reč o Beogradu, ovo oboljenje na prvom mestu u strukturi oboljevanja i umiranja žena, gde je, prema podacima Registra za rak, tokom 2015. godine registrovano 1.241 novootkrivenih slučajeva karcinoma dojke, dok je u istom posmatranom periodu 400 žena izgubilo bitku sa ovom bolešću.
Oktobar se, kao Međunarodni mesec borbe protiv raka dojke, obeležava širom sveta, kako bi se skrenula pažnja na visoku rasprostranjenost ovog oboljenja, a sa posebnom željom da se podigne svest, pre svega opšte javnosti, o značaju prevencije i ranog otkrivanja bolesti što, pružajući mogućnost za pravovremeno započinjanje lečenja, značajno povećava šanse za trajno izlečenje, naročito kada se uzme u obzir značajan napredak koji je u pogledu medikamentoznog i drugih vidova tretmana ove bolesti ostvaren u proteklih par decenija.
Visoka učestalost obolevanja od raka dojke mora se u izvesnoj meri pripisati činjenici da do danas nisu otkriveni ili do kraja razjašnjeni svi uzroci njegovog nastanka, pa su dometi primarne prevencije, u tom smislu, limitirani. Imajući tu vrstu ograničenja u vidu, kao jedino dokazano efikasno rešenje za smanjenje stope umiranja od ove bolesti, nameće se njeno rano otkrivanje, odnosno sekundara prevencija. Upravo s tim ciljem, Svetska zdravstvena organizacija kreira, promoviše i podržava nacionalne programe za kontrolu karcinoma dojke.
Prateći preporuke Svetske zdravstvene organizacije i iskustva evropskih zemalja u sprovođenju populacionih skrining programa, u Republici Srbiji je u decembru 2012. godine započet program organizovanog skrininga raka dojke koji ima za cilj smanjenje smrtnosti i unapređenje kvaliteta života žena obolelih od ove bolesti.
Organizovani skrining raka dojke se kontinuirano sprovodi u ukupno 35 opština na teritoriji Republike Srbije, u kojima se mamografsko snimanje obavlja u samim zdravstvenim ustanovama, a dodatno u 21 opštini, u kojima se snimanje vrši mobilnim mamografom. Sa teritorije Grada Beograda, u program je uključeno 8 domova zdravlja sa 9 pripadajućih gradskih opština (Lazarevac, Palilula, Stari grad, Novi Beograd, Rakovica, Zvezdara, Zemun i Surčin).
Od početka sprovođenja programa organizovanog skrininga raka, pozvano je na pregled oko 355.000 žena životne dobi od 50 do 69 godina, a odziv na mamografiju je bio oko 15% u odnosu na celokupnu ciljnu populaciju opština gde se ovaj program sprovodi.
Samo tokom aktuelne 2016. godine, zaključno sa avgustom mesecom, na pregled je pozvano oko 88.000 žena ciljne životne dobi, a odazvalo se 36% njih. Otprilike svaka četvrta žena pozvana tokom ove godine bila je iz neke od beogradskih opština uključenih u skrining, a svaka treća među njima (33,72%) se tom pozivu i odazvala. Za prvih 8 meseci ove godine, od svih obavljenih mamografskih pregleda u okviru organizovanog skrininga u Beogradu, 600 ih je bilo sa pozitivnim nalazom, dok su maligne promene dokazane kod 61 žene koja se na skrining ove godine odazvala u nekom od beogradskih domova zdravlja uključenih u program.
Na teritoriji ostalih opština gde se program ne sprovodi u obliku organizovanog skrininga, preventivni palpatorni pregledi dojke se obavljaju kod ginekologa i lekara opšte medicine, a zatim se žene koje su životne dobi od 50 do 65 godina, ali i one mlađe kod kojih lekar proceni da postoji potreba, upućuju na mamografiju. Kada je reč o ženama koje su mlađe od 50 godina, ukoliko u svojoj porodičnoj anamnezi imaju bliske rođake sa operisanim rakom dojke (majka, sestra), na ove preglede se javljaju bez ikakvih poziva, redovno i češće nego jednom u dve godine, kako je skriningom predviđeno.
Otkrivanjem raka dojke u ranoj fazi bolesti stvara se mogućnost za njegovo efikasno lečenje - pravovremenom primenom odgovarajuće savremene terapije i daljim kontinuiranim tretmanom, moguće je spasiti puno života i značajno unaprediti kvalitet života obolelih žena. Tokom meseca oktobra, apel se upućuje, pre svega, opštoj javnosti, sa ciljem podizanja svesti žena o značaju ranog otkrivanja karcinoma dojke i važnosti svih nivoa prevencije, ali i stručnoj javnosti i donosiocima odluka na svim nivoima, u cilju pružanja podrške jačanju kapaciteta zdravstvenih ustanova kako bi sprovođenje programa skrininga raka dojke bilo što uspešnije i kako bi vodilo ka željenim pozitivnim ishodima po zdravlje.
http://zdravlje.org.rs/publikacije/prevencija-raka-dojke-2015.pdf
