Oktobar - Međunarodni mesec borbe protiv raka dojke 2017.
Rak dojke predstavlja vodeći uzrok obolevanja i umiranja od malignih bolesti u ženskoj populaciji širom sveta, pogađajući podjednako i razvijene i nerazvijene oblasti planete.
Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije, u svetu se godišnje registruje skoro 1.700.000 obolelih žena, dok od iste bolesti svake godine umre preko pola miliona njih. Srbija u ovom pogledu ne zaostaje za svetskim trendovima, pa je tako i u našoj zemlji rak dojke najčešći maligni tumor u ženskoj populaciji.
Procene su da čak svaka osma žena u Srbiji tokom svog života oboli od raka dojke. Prema procenama Globocana iz 2012. godine, Srbija se nalazi zajedno sa većinom zemalja nekadašnjeg zapadnog Balkana (Slovenija, Hrvatska, Crna Gora) u sredini, kada je u pitanju rizik obolevanja od raka dojke u Evropi. Međutim, kada govorimo o riziku umiranja od raka dojke, on je veoma visok za žene u Srbiji u odnosu na druge osobe ženskog pola u Evropi, odmah posle žena u Makedoniji.
Prema podacima Registra za rak Instituta za javno zdravlje Srbije, u 2014. godini registrovano je 2.675 novootkrivenih slučajeva karcinoma dojke, dok je u istoj godini od ove bolesti preminulo 1.180 žena. Kada je reč o Beogradu, ovo oboljenje je na prvom mestu u strukturi oboljevanja i umiranja žena, gde je, prema podacima Registra za rak, tokom 2016. Godine registrovano 787 novootkrivenih slučajeva karcinoma dojke, dok je u istom periodu 468 žena izgubilo bitku sa ovom bolešću.
Oktobar se, kao Međunarodni mesec borbe protiv raka dojke, obeležava širom sveta, kako bi se skrenula pažnja na visoku rasprostranjenost ovog oboljenja i da bi se podigla svest, pre svega opšte javnosti, o značaju prevencije i ranog otkrivanja. Tako se pruža mogućnost za pravovremeno započinjanje lečenja i povećavavaju šanse za trajno izlečenje, naročito kada se uzme u obzir značajan napredak koji je u pogledu tretmana ove bolesti ostvaren u proteklih par decenija.
Visoka učestalost obolevanja od raka dojke mora se u izvesnoj meri pripisati činjenici da do danas nisu otkriveni ili do kraja razjašnjeni svi uzroci njegovog nastanka, pa su dometi primarne prevencije, u tom smislu, limitirani. Imajući tu vrstu ograničenja u vidu, kao jedino dokazano efikasno rešenje za smanjenje stope umiranja od ove bolesti, nameće se njeno rano otkrivanje, odnosno sekundarna prevencija. Upravo s tim ciljem, Svetska zdravstvena organizacija kreira, promoviše i podržava nacionalne programe za kontrolu karcinoma dojke.
Prateći preporuke Svetske zdravstvene organizacije i iskustva evropskih zemalja u sprovođenju populacionih skrining programa, u Republici Srbiji je u decembru 2012. godine započet program organizovanog skrininga raka dojke koji ima za cilj smanjenje smrtnosti i unapređenje kvaliteta života žena obolelih od ove bolesti.
Organizovani skrining raka dojke se kontinuirano sprovodi u ukupno 36 opština na teritoriji Republike Srbije, u kojima se mamografsko snimanje obavlja u samim zdravstvenim ustanovama. Sa teritorije Grada Beograda, u program je uključeno 8 domova zdravlja sa 9 pripadajućih gradskih opština (Lazarevac, Palilula, Stari grad, Novi Beograd, Rakovica, Zvezdara, Obrenovac, Zemun i Surčin).
Samo tokom 2016. godine, u Beogradu su na pregled pozvane 34.363 žene, odnosno 41,2% ciljne grupe žena (50 – 69 godina), od kojih se 34,5% odazvalo pozivu i uradilo mamografiju. Pozitivan mamografski nalaz je utvrđen kod 1.067 žena, dok su maligne promene dokazane kod 88 žena koje su se na skrining odazvale u nekom od beogradskih domova zdravlja uključenih u program.
Na teritoriji ostalih opština gde se program ne sprovodi u obliku organizovanog skrininga, preventivni palpatorni pregledi dojke se obavljaju kod ginekologa i lekara opšte medicine, a zatim se žene koje su životne dobi od 50 do 69 godina, ali i one mlađe kod kojih lekar proceni da postoji potreba, upućuju na mamografiju. Kada je reč o ženama koje su mlađe od 50 godina, ukoliko u svojoj porodičnoj anamnezi imaju bliske rođake sa operisanim rakom dojke (majka, sestra), na ove preglede se javljaju bez ikakvih poziva, redovno i češće nego jednom u dve godine, kako je skriningom predviđeno.
Otkrivanjem raka dojke u ranoj fazi bolesti stvara se mogućnost za njegovo efikasno lečenje - pravovremenom primenom odgovarajuće savremene terapije i daljim kontinuiranim tretmanom, moguće je spasiti puno života i značajno unaprediti kvalitet života obolelih žena. Tokom meseca oktobra, apel se upućuje, pre svega, opštoj javnosti, sa ciljem podizanja svesti žena o značaju ranog otkrivanja karcinoma dojke i važnosti svih nivoa prevencije, ali i stručnoj javnosti i donosiocima odluka na svim nivoima, u cilju pružanja podrške jačanju kapaciteta zdravstvenih ustanova kako bi sprovođenje programa skrininga raka dojke bilo što uspešnije i kako bi vodilo ka željenim pozitivnim ishodima po zdravlje.
