Ultravioletno (UV) sunčevo zračenje

Ultravioletno (UV) zračenje sastavni je deo sunčeve svetlosti, ali može nastati i na druge načine u okviru različitih industrijskih, komercijalnih, ili zabavnih aktivnosti.

UV zračenje je deo ukupnog spektra (talasne dužine 100-400 nm) sunčeve svetlosti, i, iako njegov veći deo biva apsorbovan tokom prolaska kroz ozonski omotač Zemljine kugle, deo zračenja (UV A) koji prođe do površine može imati uticaja na zdravlje ljudi.

Iako povremeno i umereno izlaganje UV zračenju može biti od koristi za naš organizam, zbog dužeg i nekontrolisanog izlaganja mogu se javiti i teže posledice po zdravlje, kao što su: različiti oblici raka kože; ubrzano starenje kože; katarakta i druge bolesti očiju (fotosenzitivni keratitis i konjuktivitis, trajno oštećenje rožnjače, žute mrlje, i dr.); slabljenje imunog sistema (supresija imunog odgovora, povećan rizik nastanka infekcija, smanjenja delotvornost humanih vakcina). Posebno rizičnu grupu čine deca.

Iz navedenih razloga, kao preventivna mera za zaštitu zdravlja stanovnika i posetilaca Beograda, od velikog je značaja realizacija Programa praćenja ultravioletnog zračenja u životnoj sredini na teritoriji grada koju Gradski zavod za javno zdravlje obavlja na osnovu ugovora potpisanog sa Sekretarijatom za zaštitu životne sredine Gradske uprave grada Beograda.

Utvrđena je reprezentativna lokacija za merenje UV sunčevog zračenja, i to na Adi Ciganliji kao najposećenijem rekreativnom području u Beogradu, koje se pre svega koristi za kupanje i sunčanje tokom letnjeg perioda.

Preporuke za izlaganje suncu u odnosu na UV indeks

Na nivo UV zračenja mogu uticati: visina sunca u toku trajanja obdanice (pri većim visinama sunca veći su intenziteti), geografska širina (sa smanjivanjem širine raste intenzitet), oblačni pokrivač (oblačnost smanjuje intenzitet), nadmorska visina (na većim visinama je jače zračenje), ozon (smanjivanjem količine ozona jača UV), refleksija tla (npr. sneg reflektuje oko 80% UV a svetli pesak oko 20%).

UV indeks (UVI), koji se koristi za obaveštavanje javnosti, je relativna jedinica (bezdimenzionalna) i vrednosti se kreću od 0 pa naviše u zavisnosti od prethodno nabrojanih faktora:

INDEKS UV	KATEGORIJA	IZLAGANJE SUNCU
11 i više	ekstremna	ekstremna zaštita
8-10	vrlo visoka	ekstremna zaštita
6-7	visoka	potrebna zaštita
3-5	srednja	potrebna zaštita
1 и 2	niska	slobodno

Prema geografskom položaju i prema višegodišnjim podacima iz međunarodnih centara, u Beogradu je godišnji hod UVI vrednosti pri vedrom vremenu sledeći: početkom godine su niske, u drugoj polovini marta dostižu vrednosti srednje kategorije, dalje rastu, da bi u julu ušle u kategoriju vrlo visokih; u julu su maksimalne vrednosti (kategorija vrlo visokih), a zatim vrednosti opadaju simetrično prvoj polovini godine, da bi krajem oktobra ušle u kategoriju niskih vrednosti. Drugim rečima, u većem delu godine je potrebno preduzimati mere zaštite.

Tokom meseca avgusta 2020. godine, srednje dnevne vrednosti UV indeksa su se kretale od 1 do 5, što spada u nisku i srednju kategoriju intenziteta UV zračenja, i zahteva primenu individualnih zaštitnih mera u cilju smanjenja rizika od štetnih efekata izlaganju UV radijaciji, naročito što su povremeno beležene i satne vrednosti UVI do 8.

Vrednosti UV indeksa su javnosti dostupne na web portalu www.beoeko.com, a saveti za ponašanje stanovništva, naročito osetljivih grupa (deca, stari) u situacijama visokih vrednosti UV indeksa su dostupni na web stranici Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd, kao i u sredstvima javnog informisanja.